1.
Giáo đường im bóng
Những ngày sắp đến Giáng Sinh trời Sài Gòn chuyển hẳn sang
không khí lạnh lẽo. Trong phòng ngủ, qua khung cửa sổ ánh trăng ngày rằm hắt
vào đôi mắt tôi. Mới 3 giờ sáng tôi đã thức giấc, trước khi rời phòng ngủ để
qua phòng làm việc tôi vẫn cố nhìn ra ngoài trời, xuống bãi cỏ mênh mông một màu xanh nhạt thỉnh
thoảng gợn sóng nhẹ nhàng qua
một con gió thổi. Trên trời, vằng
vặc một vầng trăng tròn trịa, đơn độc giữa những đám mây xám. Bỗng dung, một cảm giác buồn bã nhẹ nhàng
bước vào tâm hồn tôi, gợi lại những hình ảnh kỷ niệm xa xưa một mùa Giáng sinh
60 năm về trước. Cũng dưới ánh trăng rằm chiếu sáng con đường dẫn đến ngôi nhà
thờ cổ kính nằm hẻo lánh trước những đám ruộng bao la, chúng tôi nắm tay nhau
bước vào thánh đường, đứng giữa hàng con chiên ngoan đạo, nghe bản thánh ca,
bốn mắt nhìn nhau, tay nắm chặt lấy nhau, như ước nguyện mãi mãi sẽ gắn bó suốt
đời bên nhau. Nàng là người con gái ở trọ trong một ngôi chùa nữ, tóc thề, ăn chay
trường. Tôi là mối tình đầu của Nàng. Và ngược lại cũng thế. Chúng tôi là người
ngoại đạo nhưng mỗi lần đến đêm Noel đều đến nhà thờ xem lễ rồi về nhà với gia
đình, bạn bè thân thích bên những ly rượu mừng. Dưới ánh đèn mờ màu hồng, trong
căn phòng nhỏ của gác xếp của văng vẳng tiếng hát:
Nhớ
tới đêm đầy ánh sáng
Hương
trong gió tràn mênh mang
Giây
phút như ngừng thôi rơi
Tiếng
kinh muôn lời
Dáng
xinh xinh bao tiên kiều
quỳ
ngân Thánh kinh ban chiều
Trong
giáo đường đêm Noel ấy
ngàn
đời tôi mến yêu
Tiếng
A men đều âm u
Hòa
theo gió vàng đêm thu
làm
xao xuyến tâm hồn quá
Thời
khắc mơ
Thánh
giá xa vời lắm với chuông chiều ngân
Hồn
thánh thót mưa dầm buồn tới âm thầm
Nơi
giáo đường im bóng tôi thầm mong ngóng
Đắm
đuối trên làn sóng mắt nàng huyền mơ
Tôi
tiếc thời tươi sáng trôi cùng năm tháng.
Trí óc âm thầm nhớ mắt nàng huyền mơ.
Đọc tiếp...
Ngày mai Nàng sẽ giã từ tôi để về với
gia đình. Nàng như con chim đã bay xa.
Mùa Giáng Sinh nào dù ở bất kỳ nơi
đâu, dù đã bao nhiêu năm qua tôi không thể nào quên hình bóng người con gái lần
đầu tiên bước vào tâm hồn tôi.
Đến nỗi bây giờ tôi đã già, răng đã rụng, mắt đã mờ,
tay đã run, giữa đêm khuya, tôi mở laptop nghe lại tiếng hát Khánh Ly da diết trong bài Giáo Đường Im Bóng
lòng tôi vẫn bồi hồi, rưng rưng lệ. Trong màn nước mắt nóng hổi ấy, tôi mơ hồ người tình năm xưa giờ tóc
đã bạc từ phương xa đang trở về Việt Nam trong mùa Giáng Sinh này cùng tôi nhớ
lại ngôi nhà thờ cũ.
2. Anh còn nợ em
Anh
còn nợ em
Công
viên ghế đá
Lá
đổ chiều êm
Và
còn nợ em
Dòng
xưa bến cũ
Con
sông êm đềm
Anh
còn nợ em
Chim
về núi nhạn
Trời
mờ mưa đêm
Anh
còn nợ em
Nụ
hôn vội vàng
Nắng
chói qua rèm
Anh
còn nợ em
Con
tim bối rối
Anh
còn nợ em
Và
còn nợ em
Cuộc
tình đã lỡ
”Sao anh vô tâm vậy?”. Đó là lời trách cứ tôi không chỉ
người vợ đã từng sống bên cạnh tôi suốt cả mấy mươi năm qua chứ đâu phải chỉ ngày còn trẻ. Nàng cũng nghĩ vậy. Người con gái đi ngang trước mặt
mà tôi cũng không nhận ra đó là người vợ sắp cưới của mình. Ngày ra mắt Tạp chí Ý Thức dưới cơn mưa tầm tã, tôi đã bỏ quên dọc đường người tình
mà tôi từng yêu thắm thiết, chỉ kịp ôm vào lòng tập báo mới in xong để kịp đến nơi hẹn với bạn bè. Vợ tôi
như nhắc khéo rồi thôi. Còn người xưa không nói gì, nhưng lặng lẽ bỏ tôi đi lấy chồng, làm tôi sút ngã
may mà có văn chương, báo chí vực tôi đứng dậy. Bao nhiêu năm qua, tôi vẫn chưa nhận ra lý do chính đáng
bởi vì chúng tôi đã yêu nhau suốt mấy năm từ những ngày còn ở quê nhà. Mãi đến năm
2000, sau ba mươi năm chúng tôi gặp lại nhau khi nàng từ Mỹ về Việt Nam, ngồi
bên nhau, nàng hỏi tôi bây giờ anh sống ra sao, có còn viết văn, làm báo không.
Tôi lắc đầu. Sau năm 1975 anh không còn viết lách được gì nữa. Nàng buông ra
một câu như tự trả lời cho chính mình: Tưởng rằng văn chương suốt đời gắn bó
với anh chứ? Chỉ câu hỏi đó thôi đã thôi thúc tôi sống lại, trong một tháng tôi
đã viết xong 10 truyện in trong tập Tưởng
chừng đã quên. Đã hơn 25 năm tôi ngậm câm, gát bút. Ngày xưa tôi đánh mất
tình yêu chỉ vì mê văn chương mê làm báo. Giữa văn chương và tình yêu, tôi
nghiêng hẳn về một phía. Chẳng lẽ tôi mất cả hai. Bao nhiêu năm trong tâm hồn
tôi như có một khối đá nặng nề đè bẹp làm tê cứng cảm xúc, tôi như người sống
vô hồn, bỗng dưng chỉ một câu hỏi đã từng làm nhức nhối người tình xưa, đã bứng
đi hẳn khối đá đó làm bùng dậy cảm xúc mà tôi tưởng chừng đã quên. Như bước
khởi đầu mạch nước đã thong chảy ra biển cả bao la, tôi đắm mình trong dòng
chảy văn chương. Những tác phẩm tự truyên của tôi tôi ra đời. Nguyên Minh đã
thật sự sống lại. Mãnh liệt hơn xưa. Mê làm báo nên mới có Quán Văn bây giờ.
Ngày xưa mê làm Ý Thức bỏ quên người tình. Ngày nay tuổi già làm Quán Văn, luôn
có người vợ hiền bên cạnh.
Đã từ lâu mỗi lần tôi nghe bài hát Anh còn nợ em là nước mắt tôi cứ trào
ra. Nợ em một nụ hôn vội vàng, nơi công
viên ghế đá, lá đổ chiều và còn nợ em cuộc tình đã lỡ. Sao tôi ngồi bên
cạnh em trên ghế đá trước sân chùa mà chẳng hôn em một lần dù trước đó lòng tôi
nôn nao chờ đợi giây phút này. Khoảng cách đường xá đầy chông gai hầm hố của
thời chiến tranh gần 100 km mà anh bạn thân Lê Ký Thương đèo tôi trên chiếc Honda vượt qua hiểm nghèo
để tôi gặp mặt người tình đầu đời. Nguyễn Lệ Tuân làm chim xanh chạy vào nhà chở em đến nơi hẹn.
Cả hai người bạn lánh mặt. Trong ánh nắng chiều vàng, vài cơn gió nhẹ, vài
chiếc lá vàng rơi, tiếng chuông chùa nhỏ giọt, trên chiếc ghế đá đôi tình nhân
ngồi bên nhau. Lặng lẽ
chỉ nhìn nhau. Thời gian ngắn ngủi phải giã từ nhau. Ai về nhà nấy. Thôi đành
chia ly. Anh còn nợ em.
Nếu không có em trở cề đòi tôi món nợ.
Nợ tình tôi sẽ trả vào kiếp sau. Bây giờ kiếp này tôi trả cho em thế bằng văn
chương được không?
3. Ngày tháng nào dành hết để chờ
nhau.
Đường
thì dài
có
ngày mưa ngày nắng
Có
anh rồi
đâu
sợ nắng mưa qua
Sông
thì sâu
có
dòng trong dòng đục
Lở
hay bồi
thuơng
dịu ngọt phù sa
Luỵ
trần gian
một
đời cùng khách trọ
Kèo
ong tràm
uơm
mật dệt mùa xuân
Người
của núi
vốn
lặng im như núi
Người
của sông
mải
miết một dòng trôi
Giờ
mới hiểu
cái
cách xa ngàn dặm
Sao
cuộc đời
quá
ngắn để yêu thương
Tờ
lịch rơi
tay
tìm tay, hốt ngộ…
Ngày
tháng nào
dành
hết để chờ nhau...
(Thơ Hoàng Kim
Oanh)
Theo lời mời của
Hoàng Kim Oanh tôi vội vàng đến Đường Sách gặp vợ chồng bác sĩ Nguyễn Chí Thiện
ở Pháp về. Trong buổi họp mặt ngoài vợ chồng Thiện có thêm Tạ Quang Sơn, Hoàng
Kim Oanh và một người lạ, theo lời Hoàng Kim Oanh anh là một nhạc sĩ từ Mỹ về và
là bạn của Nguyễn Minh Nữu giới thiệu muốn kết nối với anh chị em Quán Văn. Đầu
tiên là bản nhạc phổ thơ của Hoàng Kim Oanh nên hôm nay mới có buổi họp mặt
này.
Người thứ nhất
tôi muốn nói là Bác sĩ Nguyễn Chí Thiện. Nhớ 10 năm trước chúng tôi gồm có tôi,
Chu Trầm Nguyên Minh, vợ chồng Cao Quảng Văn, vợ chồng Trương Văn Dân - Elena
sang Pháp cùng nhau ăn ở cả tháng tại nhà Bác sĩ Nguyễn Chí Thiện. Để khỏi ngộ
nhận với nhà thơ cùng tên nên tôi phải thêm nghề nghiệp của anh. Thiện không
phải là nhà văn, nhà thơ, hoạt động văn hóa nhưng anh là người say mê đọc sách,
yêu âm nhạc, thích hội họa, đặc biệt nhất đối với anh chị em trong lãnh vực văn
học anh rất chân tình, phóng khoáng, nhà của anh đón nhận tất cả bạn hữu đế từ
phương xa. Nơi này còn in dấu Trịnh Công Sơn cùng cô gái người Nhật. Những
trang bản thảo viết rời, những bản nhạc còn dang dở bác sĩ Nguyễn Chí Thiện vẫn
còn cất giữ. Vài bức tranh của Bửu Chỉ treo trên phòng khách đánh dấu những
ngày Bửu Chỉ mang tranh qua Pháp. Trên lò sưởi, chễm chệ bức tranh lớn vẽ chân
dung Trịnh Công Sơn của một họa sĩ sống tại Pháp.
Người thứ hai tôi nói đến là PGS. TS Toán Tạ
Quang Sơn, tôi phải kèm theo học vị vì anh không phải là nhà văn, nhà thơ, nhà
nghiên cứu văn học, nhưng anh lại có một giọng hát rất khỏe, bay bỗng và truyền
cảm. Ban đầu, anh đến sinh hoạt văn nghệ chung vui với gia đình Quán Văn ở nhà
vợ chồng Nguyên Cẩn. Giọng hát trầm và ấm vang dội trong căn phòng nhỏ đầy ắp
anh chị em Quán Văn. Tiếng hát của Anh đưa tôi về vùng quá khứ, về khung trời
lãng mạn. Như một cái duyên tiền định anh gắn liền với Quán Văn.
Người thứ ba là Hòang Kim Oanh, không xa lại
gì đối với người độc vì ngoài học vị Tiến sĩ văn học cô là nhà nghiên cứu văn
học, cánh tay phải của Chủ biên, chăm sóc bài vở do các tác giả phương xa gởi
về. Ngoài ra Hoàng Kim Oanh làm MC dẫn chương trình giao lưu cùng bạn đọc.
Hoàng Kim Oanh là người tháo vát mọi việc, lại đi nhiều nơi từ trong nước cũng
như hải ngoại, cô như “đặc phái viên” của Quán Văn, kết nối với anh chị em
trong giới cầm bút. Những bài cảm nhận về văn chương của Hoàng Kim Oanh làm
tăng thêm giá trị cho Quán Văn, tôi không chú ý đến thơ của cô cho đến buổi họp
mặt này.
Người thứ tư:
Nhạc sĩ Ngô Minh Trí.
Ban đầu anh còn
xa lạ với tôi. Tôi chưa biết gì về anh chỉ nghe qua Hoàng Kim Oanh, Ngô Minh
Trí là một nhạc sĩ từ Mỹ về Việt Nam đi làm từ thiện ở các chùa bằng cách dạy
tiếng Anh và âm nhạc cho các con em Phật tử. Để làm quen với Quán Văn, qua gợi
ý của Nguyễn Minh Nữu, anh đã phổ nhạc một bài thơ của Hoàng Kim Oanh. Thật sự,
tôi thờ ơ không để tâm khi chưa đọc bài thơ của Hoàng Kim Oanh, khi chưa nghe
bản nhạc nào của Ngô Minh Trí. Tôi sợ phải chịu đựng ngồi nghe những âm thanh
rỗng tuếch vô hồn, cùng những lời thơ vô cảm nhạt nhẽo. Đã biết bao nhiêu, hàng
trăm hàng nghìn bài thơ cùng một tác giả được nhiều nhạc sĩ phổ nhưng tôi chưa
một lần rung động. Ngoại trừ từ những bài thơ được Phạm Duy phổ của Nguyễn Tất
Nhiên, hoặc Vũ Thành An phổ thơ Chu Trầm Nguyên Minh, Trịnh Công Sơn phổ thơ
Đinh Cường… Giữa thơ và âm nhạc phải hòa quyện vào nhau nhập thành một. Hôm đó,
ở trong một quán xá đông người, ồn ào mà lại nghe qua cái loa nhỏ phát ra tiếng
hát chập chờn không rõ lời thơ , chỉ nghe tiếng nhạc nhưng tôi cũng nhận ra
được nét thanh cao, lạ lung.
Theo lời đề nghị
của tôi, Hoàng Kim Oanh tổ chức một buổi giới thiệu ca khúc này với anh chị em
trong ban văn nghệ Quán Văn. Trong một căn phòng nhỏ ở quán cà phê Họa Sĩ vắng
khách, chỉ có chúng tôi gần 20 người hầu hết là những ca sĩ không chuyên đã từng
làm rung động người nghe như Quang Đặng, Vân Châu, Minh Hoà, Kim Anh, Thiên
Thanh, Đào Trí Mỹ Đức, Anh Tân… có thêm Trương Vũ một nhà khoa học cũng là nhà
văn, họa sĩ từ Mỹ về sống ở Sài Gòn, vợ chồng hoạ sĩ-nhà thơ Lê Triều Điển, Lê
Triều Hồng Lĩnh. Ngô Minh Trí đàn ghi ta đệm nhạc cho Tạ Quang Sơn cất tiếng
hát. Giọng trầm và ấm từng tiếng rõ raàng ca từ. Mọi người đều im lặng. Tôi
lắng nghe, thả hồn theo dòng nhạc êm đềm mang hơi ấm thiền định làm tôi giật
mình nhận ra bài thơ này cũng mang đầy chất thiền. tay tìm tay, hốt ngộ…Ngày tháng nào dành hết để chờ nhau...Tạ Quang
Sơn đưa uốn giọng từ hốt ngộ lên cao
như một điểm nhấn làm tôi giật mình mới nhận ra:
Giờ mới hiểu
cái cách xa ngàn dặm
Sao cuộc đời
quá ngắn để yêu thương.
Chính từ “hốt
ngộ” đã làm tôi xúc động. Tôi nói rất chân thật cảm nghĩ về dòng nhạc này
với Ngô Minh Trí, đánh bạt ý nghĩ không đúng vì ban đầu tôi có vẻ coi thường
anh, nghe xong bản nhạc này bây giờ tôi xin lỗi và cám ơn anh đã cho tôi thưởng
thức được bản nhạc sang trọng này. Tôi xin gọi đây là dòng nhạc thiền định có
được không hỡi nhạc sĩ Ngô Minh Trí.
Cuối cùng, trong
một buổi viếng thăm Lê Văn Trung cách xa Sài Gòn cả 100 km nhân dịp có Thục
Uyên từ Mỹ về theo lời nhắn nhủ của Phạm Văn Nhàn, ngồi quanh chiếc bàn đá
ngoài sân nhà, có nhà thơ Châu Ly, vợ chồng Lê Triều Điển – Hồng Lĩnh, Quang
Đặng, Hoàng Kim Oanh, Lê Văn Trung và tôi làm một buổi giao lưu đọc thơ cho
nhau. Thay vì đọc thơ của mình, Hoàng Kim Oanh lại mở Iphone cho nghe lại bản
nhạc này. Lần này tôi không thể dằn lại nỗi xúc động đang dâng cao trong lòng,
tôi bật khóc thành tiếng nức nở. Trong màn lệ hình ảnh chị Hiệp vợ của Lê Văn
Trung, một người đàn bà âm thầm đang ngồi một mình trên chiếc ghế ở một góc
hiên nhà, dù khoảng cách không xa, đang hướng mắt nhìn về chúng tôi.
Một cơn gió nhẹ,
vài chiếc lá vàng rơi xuống hốt nhiên giật mình tưởng chừng có tiếng chân ai đó
nhẹ nhàng bước sau lưng tôi, thì thầm Em đã về đây. Anh cứ khóc đi.
Như tôi đang đợi
chờ Em về.
Biết thế nào là
gang tấc
Ngày tháng nào
dành hết để chờ nhau...
Cám ơn Hoàng Kim
Oanh về bài thơ này.
Cám ơn nhạc sĩ
Ngô Minh Trí đã phổ nhạc.
Cám ơn Tạ Quang
Sơn đã cất tiếng hát.
Cám ơn đời đã cho
tôi những giọt nước mắt hạnh phúc.
NGUYÊN MINH
Tháng 12.2024