(Nguyên bản Anh ngữ “The Bowl of Snake Soup”
của LS. NGUYỄN HỮU HIỆU)
Nguyễn Hữu Hiệu làm luật sư tại Saigon và
dân biểu Quốc Hội. Sau năm 1975 bị bắt giam tại các “trại cải tạo” từ 1975 đến
1985. Sau khi ra trại tù, vượt biên. Có ở tại các trại tỵ nạn Thái Lan và Phi
Luật Tân.
Đến Mỹ tháng giêng 1990. Học lại ở Mỹ từ đầu.
Tốt nghiệp A.A. in Philosophy hạng danh dự tại Chaffey College (1993), B.A. in
English Writing hạng ưu tại University of Redlands (1995).
Qua đời năm 2008 tại California (USA).
*
Tôi cảm
thấy rất chóng mặt và mệt mỏi. Cái sân vuông vức của trại “học tập cải tạo” hôm
nay hình như lại to hơn. Tôi tránh không nhìn vào chấn song các cửa sổ ở hai
dãy nhà tù. “Những cái chấn song chết tiệt” tôi rủa thầm, chúng làm tôi quay cuồng
như một con quay. Dựa trên một cây gậy chống để đi tôi cố gắng kéo lê đôi chân
nhưng chúng chẳng còn đủ sức để lết nổi nữa.
“Nguyễn,
bạn yếu quá vậy sao? Sao bạn không vào nằm trong trạm xá y tế?” Trương từ nhà đối
diện chạy lại cầm tay tôi và hỏi một cách lo ngại.
“Đừng lo
lắng gì, bạn ơi. Chỉ choáng váng thôi”, tôi mỉm cười và tiếp tục lết đi, nói chậm
rãi: “Ngày hôm nay trạm xá y tế làm tổng vệ sinh. Hơn nữa thuốc men chẳng còn
gì gần năm ngày nay rồi. Bác sỹ nói tôi trở lại phòng giam mà nghỉ ngơi.”
“Phải,
tôi biết. Vào nằm nghỉ ở trong phòng bạn thì yên tĩnh hơn. Mọi người đều đi ra
ngoài lao động suốt ngày. Thôi được, hãy bám vào vai tôi, bạn Nguyễn, tôi dìu bạn
tới đó.”
“Cám ơn
bạn Trương rất nhiều. Tôi có thể tự đi đến đó với cây gậy này mà.” Tôi ngừng
nói, thở nặng nhọc, rồi nói đùa: “Bạn nên trở lại cái bếp của bạn đi nếu bạn
không muốn nhận giấy để viết tờ kiểm điểm.”
Trong
các trại học tập cải tạo thường thường chúng tôi tìm cách đùa rỡn thật nhiều để
quên đi thực trạng đời sống. Trương trẻ hơn tôi vài tuổi, là bạn đồng viện của
tôi ở trong Quốc Hội miền Nam Việt Nam, và giờ đây anh ấy làm việc trong nhóm
lao động tại nhà bếp trại.
Anh ấy
rút tay ra khỏi nách tôi và nói rỡn lại: “Bệnh thực sự của bạn chỉ là thiếu
dinh dưỡng thôi. Tôi chắc rằng bạn chỉ cần có một tô cháo rắn, chỉ một tô thôi,
là khỏi bệnh ngay đấy mà. Ăn xong là bạn có thể chạy được ngay đấy thôi. Tháng
trước nhóm lao động làm việc ở lò gạch có bắt được một con rắn, cả ký thịt đấy!
Tôi đã được dịp thưởng thức vài thìa cháo rắn rồi. Thật ngon tuyệt!” Anh ấy ngừng
lại, nuốt nước miếng, rồi nói nhanh:
“Nhưng
bây giờ chúng ta phải làm gì để kiếm ra rắn đây? Tôi luôn luôn trữ sẵn một ít đậu
xanh để nấu cháo rắn đấy.”
“Ồ! Tối
qua tôi trông thấy một con rắn…”
“Ở đâu vậy?”
Trương ngắt lời tôi và hỏi một cách háo hức.
“Nằm mơ ấy
mà”. Cả hai chúng tôi đều cùng phá ra cười.
“Cười là
một liều thuốc bổ. Nghe bạn cười tôi thấy dễ chịu quá. Thôi được rồi, nên ngủ một
chút đi, bạn Nguyễn ạ. Khi nhà bếp có cháo tôi sẽ mang cho bạn. Bây giờ cứ việc
mà nằm mơ tiếp về chú rắn của bạn đi nhé!” anh ấy lại cười nữa. “Cố mà bắt cho
được chú rắn đó mà đưa tôi để tôi nấu cháo ngon lành cho bạn ăn.”
Trương
nhìn tôi một cách suy tư và nồng nhiệt trước khi đi. Với cây gậy chống tôi tiếp
tục lê đôi chân đi chậm chạp. Đầu óc tôi mải suy tư về giấc mơ của mình.
“Nếu tôi
giết được con rắn đó rồi, giả dụ như giấc mơ của tôi trở thành hiện thực, đã nấu
nó, thì tô cháo rắn bây giờ đã xong xuôi và sẵn sàng cả rồi.
Đói vẫn
hoàn đói. Nếu tôi chặt con rắn ra, một con rắn trắng, như Lưu Bang, người sáng
lập ra nhà Hán trong nước Trung Hoa cổ xưa, rồi trở thành một ông Vua; vương quốc
của tôi cũng sẽ tan biến đi khi tôi tỉnh giấc.” Tôi giật mình thức giấc. Tôi lập
tức nhắm mắt lại. Mặt đất quay cuồng và rung động dữ dội. Tôi bật nói: “Không!
Không! Tôi chẳng bao giờ muốn làm Vua cả; Tôi không muốn làm Lưu Bang; Tôi chẳng
thể giết các bạn tôi và gây chiến với các lân bang như vị anh hùng này.”
Thời
gian gần đây tôi cảm thấy cái gọi là “nhân quả” đã chi phối một cách chặt chẽ mọi
hành động và ý chí của tôi. Tôi sẽ chết dễ dàng. “Ít nhất tôi đã làm một việc
thiện. Tôi đã tha không giết con rắn trắng. Nhân quả sẽ thay đổi.” Tôi mỉm cười
và nhớ lại rõ ràng giấc mơ của tôi tối hôm qua.
Tôi đang
cuốc đất gần hàng rào ở cuối trại, một nơi hoang vu và xa xôi. Chỉ có mình tôi
lao động tại đây. Một cái gì giống như một mẩu vải trắng lòng thòng dưới hàng
rào kẽm gai làm tôi chú ý. Tới gần để coi. Đó không phải là một mẩu vải mà là một
da rắn vừa lột ra, mới tinh. “Chắc chắn là con rắn còn đang ẩn núp quanh đâu
đây, nó vừa mới lột da ra đây thôi!”
Tôi tự hỏi
và giơ cao cây cuốc trong tư thế sẵn sàng đánh rắn, mắt thì liếc quanh để tìm
con mồi. Tôi thấy ra ngay chú rắn trong một bụi cây ở cọc kẽm gai cuối hàng
rào. Đó là một con rắn trắng, cuộn tròn lại như một vòng tròn màu bạc cỡ bằng
cái nia. Tôi nhắm kỹ ngay đầu rắn để lấy cuốc đập nhưng bất chợt tôi nhìn thấy
đôi mắt rắn. Đôi mắt bất động và u ám.
“Tại sao
lại ngừng tay lại như thế? Tại sao lại không đập nữa?” Tôi như văng vẳng nghe
thấy những lời này vọng về từ một nơi xa thẳm nhưng rất rõ ràng. Tôi bỏ cuốc xuống
và nhìn lại con rắn. Toàn thân con rắn mang một màu trắng bạc, nhưng cặp mắt nó
lại nâu sậm. Con rắn bất động như một xác chết ngoại trừ lưỡi nó thỉnh thoảng
thè ra ngoài để thở, tuy nhiên không có dấu hiệu gì có thể cho là tiếng nói đó
từ trong miệng đó phát ra.
“Bạn
nghĩ gì thế? Bạn không thấy đói à? Bạn không muốn một tô cháo rắn à?”
“Tôi
đang đói muốn chết đây. Tôi muốn một tô cháo, bất cứ cháo gì cũng được. Nhưng
tôi không thể giết con rắn này. Nó chẳng làm hại ai cả và lại chẳng có thể tự vệ
được. Cặp mắt nó rất giống cặp mắt của những bạn bè tôi đã từng nhìn chúng tôi,
những tên tù còn sống sót. Nhìn một lần chót trước khi chết trong các trại học
tập cải tạo.”
“Bạn có
biết khi chém một con bạch xà là điềm tốt báo hiệu có thể xưng Vương như trường
hợp của Lưu Bang không? Đừng bỏ lỡ cái cơ hội quý báu vô giá này chứ.”
“Không,
không”, tôi cương quyết trả lời cái tiếng nói vọng từ nơi xa thẳm đó, “Tôi chẳng
tin vào cái điềm này. Giết một sinh vật vô tội có tri giác để khởi đầu cho một
giấc mộng lớn, con người ta có thể dễ dàng tàn sát nhân dân mình khi nắm quyền!”
“Bạn
không từng chứng kiến hoặc hay biết những trường hợp của những nhân vật lịch sử
nổi danh trong chế độ Cộng Sản mới đây hay sao?”
Tôi mỉm
cười. Nhờ ở tiếng “tù và” đi săn đột nhiên vang lên đã đánh thức tôi dậy kịp thời
và như thế tránh khỏi phải bàn cãi về những bàn tay vấy máu nhân loại này.
Với chiếc
gậy chống tôi lê đôi chân tê bại đi. Cuối cùng tôi cũng trở lại tới nơi của
tôi. Tôi đứng dựa vào bức vách bằng tre để thở trước khi vào trong phòng. Chẳng
có một ai. Chẳng có tiếng động. Tôi đặt chiếc gậy xuống sàn tre và nằm xuống chỗ
tôi. Tôi cảm thấy dễ chịu vô cùng với sự yên tĩnh này. Trong vài năm ở trại học
tập cải tạo tôi đã luôn luôn ước muốn cái giây phút yên lặng này.
Tôi mở mắt
để tận hưởng cái sự thích thú đó, nhưng những chấn song cửa sổ song song trước
mắt tôi hình như đang quay cuồng một điệu luân vũ.
“Nếu có
ai lấy cái chăn mà che những chấn song này đi thì thú vị quá”, tôi nhủ thầm,
nhưng tôi cũng dư biết rằng vào giờ này tất cả các bạn bè của tôi đang làm việc
cực nhọc ngoài đồng.
Tôi thử
xoay người. Nằm đè lên phía tay phải tôi thấy dễ chịu hơn. Tôi đếm hơi thở. Tôi
tập du già (yoga) mỗi ngày. Hơi thở của tôi dần dần trở nên dài hơn và nhẹ hơn.
Thình
lình tôi nghe thấy một tiếng huýt gió nhẹ. Tôi lắng nghe, lại thêm tiếng nữa,
tiếng động rất nhẹ này. Có thể có người đang đi vào phòng tôi. Tôi sẽ nhờ và những
cái chấn song chết tiệt kia sẽ bị che phủ đi. Tôi sẽ lại nằm ngửa ra và hưởng
cái sự yên tĩnh hiếm hoi này. Thật là hy vọng biết mấy! Tôi nghĩ thế.
Tiếng
huýt gió bây giờ có vẻ tới gần hơn. Tôi nghe thấy rõ hơn. Thật là lạ. Đó không
phải là tiếng huýt gió nữa. Đó không phải là tiếng người. Đó là tiếng rít. Tôi
liếc nhìn về phía phát ra tiếng rít đó. Tôi hoảng kinh. Cả người tôi bỗng mềm
nhũn như một bị bông. Mồ hôi đọng lại trên chán tôi. Mồ hôi tháo ra ngoài châu
thân. Trước mặt tôi, cách khoảng hai thước rưỡi tây là một con rắn lớn đang
nhìn trừng trừng vào tôi.
Tôi muốn
kêu cứu nhưng tôi chẳng còn đủ sức để làm chuyện đó nữa. Tôi nhận ngay ra rằng
dù có kêu cứu cũng vô ích, chẳng có ai nghe được tiếng kêu này.
Con rắn
vẫn ngừng bò trên đường đi của nó và nhìn chăm chú vào tôi. Thỉnh thoảng lưỡi
nó, một cái lưỡi màu đỏ và đen, thè ra thụt vào như đe dọa. Tôi liếc nhìn quanh
thử tìm một đồ vật chi để tự vệ. Chỉ có cái sàn trơ trụi. Chẳng có gì có thể
dùng làm vũ khí để chống cự được. Tôi hối hận đã không giữ cây gậy chống dưới gầm
giường.
Tôi chợt
nhớ đến cái hộp đựng nước (cái hộp sữa bột Guigoz quen thuộc trong các trại học
tập cải tạo) mà tôi để ở đầu giường. Tôi thu hết tàn lực để với lấy nó. Tay phải
tôi đã với tới hộp, sờ được vào hộp, nhưng chẳng còn một chút sức lực nào nữa.
Tôi đã thử nhiều lần để nhấc cái hộp đựng nước lên thủ thế nhưng tôi không làm
nổi. Tôi biết rồi. Tôi lâm vào một tình trạng hoàn toàn vô vọng.
Tôi nằm
bất động quay nghiêng về phía bên phải và nhìn vào con rắn.
Bây giờ
con rắn chỉ còn cách tôi một thước. Thân nó rất đen và bóng láng. Nó dài cỡ hai
thước tây. Đầu nó hình tam giác. Rắn loại này rất độc. Cặp mắt nó lạnh như
thép. Cái lưỡi màu đỏ và đen đầy nọc độc thò ra thụt vào.
“Hãy giết
tao đi! Hãy giết tao đi hắc xà! Đã bao năm tù trong những trại học tập cải tạo
tao chán ngấy cái cảnh nửa sống nửa chết này rồi. Tao biết mày thù ghét con người.
Loài người thì độc ác, xảo quyệt và hay ăn sống nuốt tươi. Chỉ có nhân loại mới
có hiện tượng những kẻ độc ác hành hạ người lương thiện…” tôi nói như đang
trong một giấc mơ. Tôi muốn nói thêm nữa nhưng chẳng còn sức mà thốt lời ra được.
Con rắn
đen hình như điếc. Nó lặng yên một cách lãnh đạm. Một sự yên lặng tràn ngập căn
phòng và trong khắp không gian.
Thật quả
là một sự lặng gió trước khi bùng ra bão tố. Cả người và rắn đều nhìn nhau bất
động. Tôi chẳng còn nghe thấy tiếng gì khác ngoài tiếng mạch đập trong thái
dương tôi. Tôi chẳng còn nhìn thấy gì khác ngoài cái ánh sáng lạnh như thép loé
ra từ cặp mắt chết chóc của rắn. Thời gian hình như bất tận… Nhưng số mệnh là số
mệnh.
Sau khi
ngừng lại và nhìn trừng trừng vào con mồi bất động của nó, con rắn đen huýt
gió, rít lên một âm thanh tang tóc kéo dài rồi tiếp tục bò tới.
Một lần
nữa tôi lại hoảng kinh lên. Tôi vội nhắm mắt lại. Tôi cảm thấy toàn thân như hụt
hẫng, như bị rơi vào một nơi trống rỗng. Tất cả đều trống rỗng và tối đen, rồi
tôi quên tất cả.
Tôi
không biết tôi đã ngất đi bao lâu nữa. Khi tôi mở mắt ra tôi đã thấy anh ấy ngồi
ngay cạnh tay tôi, và tôi nghe thấy tiếng anh ấy kêu tôi một cách lo lắng:
“Nguyễn!
Nguyễn! Tỉnh lại đi Nguyễn! Tỉnh lại đi!”
Tôi mở
to mắt, liếc nhìn xung quanh, nhưng không nhận ra được gì cả.
“Đây là
nơi nào thế? Anh là ai? Anh nói gì vậy? Tôi còn sống không?” tôi hỏi anh ta
liên tiếp như thế.
“Đừng
nói rỡn chứ ông bạn”, anh ấy cười, nhấn mạnh: “Đây là trại học tập cải tạo
Thanh Phong. Tôi là Trương, bạn anh đây. Bạn và tôi cùng đang sống trong trại
này nhận ra tôi chưa? Bạn ra mồ hôi nhiều quá.”
“Anh thật
tử tế với tôi quá anh Trương ạ”, tôi cười. Tôi đã nhận ra anh ấy. Rồi tôi thở một
hơi thật dài và ngồi dậy.
Trương
đưa một tô cháo lớn cho tôi thân mật nói: “Đây là tô cháo mà chúng ta mong ước.
Sau khi ăn xong bạn có thể chạy được ngay. Tôi bảo đảm vậy đó.”
Tôi cảm
thấy vui vẻ với lời của bạn tôi. Tôi cảm thấy rất dễ chịu. Sức khoẻ tôi hình
như bình phục lại nhiều. Bây giờ tôi hoàn toàn tỉnh trí lại. Tôi nhìn bạn tôi với
vẻ cám ơn và hai tay bưng lấy tô cháo lớn.
“Ồ! Cháo
ngon quá!” Tôi cười hỏi một cách sung sướng: “Làm sao anh có được tô cháo này vậy?”
Trương,
hình như chỉ chờ hỏi có thế, trả lời một cách hăng hái và kiêu hãnh: “Khi tôi lấy
đòn gánh để gánh đôi thùng nước tôi trông thấy một con rắn đen lớn, dài đến hai
thước, bò ngang qua sân bếp.” Anh ta phá ra cười, nói: “Con rắn hình như muốn
dâng hiến cuộc đời cho chúng ta vậy. Nó bò rất chậm. Chỉ cần đập một cú là tôi
đã giã ngay đầu nó. Nghĩ đến bạn tôi vội nấu tô cháo này. Đậu xanh và thịt rắn
thật là hợp với nhau nhất là về phương diện dinh dưỡng. Anh nên ăn ngay bây giờ
đi. Cháo hãy còn nóng đó.”
Tôi tự
nhiên cúi đầu và nhắm nghiền mắt lại. Tôi tránh né chẳng muốn nhìn gì. Tôi phải
thú nhận, tôi muốn ăn cháo để cho bạn tôi vui lòng, nhưng tôi quên thế nào được
con rắn đen. Con rắn đen đã tha mạng cho tôi rồi nó còn bò rất chậm chạp như muốn
hy sinh thân nó trong bàn tay của Trương để cung cấp cho tôi một tô cháo đầy
dinh dưỡng hầu cứu mạng tôi.
Tôi mở mắt
ra và không cầm được tiếng thở dài. Tôi nhìn Trương và đưa lại cho anh ta tô
cháo.
“Đây chẳng
phải là một điều bí mật gì, anh Trương ạ. Đây quả thật là một sự thực diệu kỳ.
Cuộc đời này không vô nghĩa lý đâu.”
Trong tận
cùng tâm khảm tôi cảm thấy dễ chịu.Thật sự thoải mái. Tôi nhìn vào cặp mắt mở lớn
của bạn tôi, mỉm cười rồi tiếp tục nói: “Để tôi thay quần áo, bộ đồ này ướt đẫm
mồ hôi rồi, tôi sẽ kể cho anh nghe về chuyện con rắn đen.”
Tôi đứng
dậy và chẳng cần nhờ đến cây gậy để đi nữa, tôi bước vững vàng về phía mấy cái
kệ để quần áo ở cuối căn phòng rộng trước cặp mắt ngạc nhiên của bạn tôi, anh
thích thú bưng tô cháo rắn còn đang bốc khói.
Tâm Minh Ngô Tằng Giao
(chuyển ngữ)
_________________________________