Tôi sinh ra ở
làng Phong Nhị. Phường Điện An bên cạnh một ngôi tháp đổ chỉ còn một
gò gồm các khối gạch vụn dính vào nhau mà không có hồ. Cuối gò có một cái mả vô
chủ mẹ tôi nói đó là cái mả Hời .Tôi không biết Hời là gì cho đến khi lớn lên
độ 10 tuổi mẹ tôi chỉ những người nói tiếng Việt lơ lớ da đen sạm. Họ thường
ngồi ở bờ sông phía hữu ngạn sông Vĩnh Điện đường xuống chợ chiều.
Chợ thuộc phường Vĩnh Điện,Thị Xã Điện Bàn bây giờ để bán thuốc dạo và các vòng
vàng trang sức.Tôi đọc Kiều đến câu” Sè sè nắm đất bên đường- Rầu rầu ngọn cỏ
nửa vàng nửa xanh” nên tưởng ra người nằm dưới mộ đó là một nàng cung nữ Chiêm
nương nào hồng nhan bạc mệnh. Sau này tới Tháp Bằng An, Mỹ Sơn tôi mới biết có
nhiều triều đại bây giờ đã mất và con cháu họ thành người vong quốc. Ba bài tôi
viết trên đây khi còn ở quê tưởng nhớ một quá vãng vàng son Chiêm quốc… Bây giờ
nơi đó là đài kỷ niệm quân đội Nam Triều Tiên thảm sát hàng trăm người bà con
thân tộc của tôi năm1968 có cây đa dù cao ngất nơi tuổi thơ tôi cùng bè bạn leo
cây hái lá đùa giỡn suốt ngày:
T R Ă N G T R A N H
Người đắm trăng , chìm vào
tranh
Tháp tháp lung linh huyền
hoặc
Lin ga hiện thành thánh thể
Sắc hoang phế mê tràn bộ
tộc
Tiếng người thảng thốt
trăm năm
Chiếc cọ hẩm hiu thổi nồng
nàn lên vải
trập trùng khao khát
Trăng tranh không dám quấy
nhiễu thời gian
sợ động đến nỗi niềm biên
thuỳ cây cỏ
Khách bên trời ngắm đền
đài hoang phế
ngắm trăng hay ngắm tranh
không ai biết nữa
chỉ biết trăng,tranh và
người đọng lại
thành khối ca Chiêm mới mẻ
chập chờn
Tôi gặp vô cùng tranh
trăng Mỹ Sơn
bằng mối tình Quảng Nam
quê kiểng
Trước tháp tháp lung linh
huyền hoặc
Trăng Lin ga đắm vào tranh.
K H Ú C C H À M N Â U
Những chùm rêu bầu bạn áo
xiêm em
cuộc hôn phối thời gian và
cổ tháp.
điệu múa ấy làm hồi sinh
phế tích
trong vô thanh phảng phất
nét ca Chàm.
Cỏ bàng hoàng từ mấy trăm
năm
em vẫn múa sá chi màu dâu
bể.
đã tro bụi những hoàng
triều chuyên chế
mọi trò chơi phù phiếm bậc
quân vương
Người về đây để được tái
sinh em
sự già cỗi hoá thanh xuân
quyến rũ
những gót nhảy, tay xoè
hông múa
không dễ tìm đâu trên thế
gian này
Đừng hao mòn vì một thoáng
mưa mây
Chiêm nữ ạ! Em vĩnh hằng
tĩnh tại.
cứ vũ lộng hồn em đi, cô
gái
thời gian xanh quỳ rạp
trước em thôi.
Đừng bắt những chùm rêu
phải nhận chịu đổi dời
xin van vỉ kẻ nguôi lòng
cổ tích
Tôi muốn hoá thành rêu để
ôm em thật chặt
mốc meo nhau ngôn ngữ
không lời.
Trong hoang tàn diễm lệ Mỹ
Sơn ơi !
V Ớ I T H Á P B Ằ N G A N
Người người hoan ca Mỹ Sơn
quần tháp rêu phong
trơ trọi một mình em, một
tháp
mấy ai biết
muốn trả cái giá bằng an
bao thân thế sa mưa
bụi vùi, rêu lấp
Ta có mấy rượu đâu
mà tiếc đau những cặn giọt
thừa
những cộng cỏ trước sân
khát khao đòi sáng
dưới cỏ có dế, giun chán
vạn rẻo đời sinh, ly, tụ, tán.
có khi thèm trơ trọi giống
hai ta!
Một là người không có
lương tâm hai là bậc vĩ nhân mới dám gọi tháp già
trước huyền hoặc vô cùng
ẩn ngữ
không ai trước khi sinh ra
đã biết chọn cho mình một bằng an quê xứ
phúc phận đời ta sinh quán
cùng em
cớ gì đêm nay không dốc
cho sụp đổ hết ưu phiền
bắt đôi nghê đá khuân bàn
tiếp rượu
Kính nể tháp không dám
lộng ngôn xưng hô mạo muội
chỉ dám mê nhìn thấp
thoáng bóng Linga
trong vô tận thời gian
những điệu kèn phương Nam
thăm thẳm âm ba
đôi mắt cội nhiệm màu gốc
tháp
Bấy lâu uống rươụ thời
gian mà không biết nhắp
lạc giữa sắc rêu những kẽ
gạch không hồ
mơ màng nghe giọt bụi rêu
khô…
ta quay quắt một mình
nâng... một tháp
Một chén nữa thôi rót yêu
tràn tan, hợp
ném buồn đau rách rưới
phía chân mày
tháp không già thì ta cứ
trẻ hây
cái thuở ranh hoang cứ lăm
le đòi trèo lên đỉnh tháp
Rượu có chát , rót Thu Bồn
ra , dốc tiếp.
Cảm nhận ngắn của SẤU MÃ
(GS Phan Huy Dũng-Đại Học Vinh)
Có thể nhận thấy điều gì
về cốt cách người thơ được thể hiện qua đây? - Biết kính sợ, biết nâng niu,
biết giễu cười và biết… ngạo. Có gì mâu thuẫn giữa kính sợ và ngạo? Không,
không mâu thuẫn. Kính sợ là kính sợ cái “huyền hoặc vô cùng ẩn ngữ”, để
biết vặn nhỏ lời, và “không dám lộng ngôn”. Còn ngạo là sự bộc lộ thái
độ tự nhiên của người luôn tự ý thức, đồng thời hiểu rõ các giá trị đời sống,
hiểu rõ cái giá phải trả cho sự bằng an và nỗi cô đơn “trơ trọi một mình em,
một tháp”. Ngạo, ngoài ra, là biểu hiện thường thấy ở những cuộc dốc lòng với
kẻ tri âm. Lúc đó, chỉ “hai ta” là tồn tại duy nhất có ý nghĩa, dù một trong
hai có thể chỉ hiện lên trong tâm tưởng…
Đọc thơ thấy người, thấy một thời, thấy cả một vùng xứ sở, tuy xa xôi mà luôn gần gũi. Rất nhiều nỗi đời xoắn xuýt quấn quanh hình tượng chính: tháp Bằng An. Hiền huynh, em thích nhiều câu, như thích nhất khổ này: “Ta có mấy rượu đâu/ mà tiếc đau những cặn giọt thừa/ những cộng cỏ trước sân khát khao đòi sáng/ dưới cỏ có dế, giun chán vạn rẻo đời sinh, ly, tụ, tán/ có khi thèm trơ trọi giống hai ta!”. Như vừa được gặp trực tiếp đúng một người từ lâu mình quý trọng.