Tập
tiểu luận Đuổi Bóng Hoàng Hôn của Trương Vũ (2019), tập ca khúc Quê Hương Tình
Yêu và Thân Phận của Nguyễn Quyết Thắng (2016), các tập thơ Đất Còn Thơm Mãi
Mùi Hương của Phạm Cao Hoàng (2015) , Khuya Thắp Nắng của Đoàn Văn Khánh (2004)
và Lời Ghi Trên Đá của Nguyễn Minh Nữu (2006) như từng góc đứng riêng của mỗi
người, ghi chép lại những dấu ấn đời mình, những kỷ niệm có đớn đau, có hạnh
phúc, có tình yêu, bạn bè và cả những trải nghiệm một thời.
Cái
gặp nhau là hoài niệm. Những cơn mưa Thu ở Virginia không làm Trương Vũ quên được
mưa ở Nha Trang. Cái thời mà Giáo sư Trương Hồng Sơn vừa bước lên giảng đường Đại
Học Duyên Hải Nha Trang giữa đám sinh viên chỉ kém thầy bốn năm tuổi, ranh giới
thầy trò trong giảng đường và cộng hưởng niềm tin yêu giữa biển trời lồng lộng,
những trao gửi truyền nhắn dường như vẫn bàng bạc trong các tác phẩm sau này.
Thả
bộ bên dòng Potomac gợi tưởng cho Phạm Cao Hoàng đến ven hồ Xuân Hương Đà Lạt.
Thầy giáo trẻ ngày xưa gửi trái tim mình tới: “và buồn thảm ôi những chiều lặng
lẽ, núi và anh thành hai kẻ đăm chiêu, núi ngó anh và anh ngó núi, núi đụng trời
anh đụng nỗi đìu hiu”. (Thơ PCH).
Đoàn
Văn Khánh khao khát cho lần trở lại Ban Mê. Miền đất đỏ cao nguyên in dấu giày
chinh chiến, in mối tình đắm say, “Trời xanh như màu cỏ, đất đỏ như máu mình, một
chiều đi tản bộ, mới thấy đời mông mênh”. (Thơ ĐVK).
Và
đau đáu trong lòng Nguyễn Minh Nữu những ngát thơm ký ức.
Sẽ
phai nhòa đi những đớn đau khổ cực, và cũng sẽ quên dần đi những bóng hình hạnh
phúc cụ thể mà lãng đãng là một nỗi nhớ không còn cố định đường về. “Thương lắm
đó khoảng trời xanh bất biến. Giữa đổi thay dâu biển của lòng tôi. Áo lính thay
rồi, áo thợ cũng thôi. Còn trong vắt cả một thời niên thiếu”. (Thơ NMN).
Những
lời thơ đó đã được Nguyễn Quyết Thắng viết thành các ca khúc. Cũng chẳng phải từ ngẫu nhiên anh ta nhặt được
một bài thơ bất kỳ rồi phổ nhạc, mà khởi đầu chính là từ thâm tình tri giao, những
lời tâm sự chia sớt để tìm thấy có cái gì đó từ trái tim người này qua trái tim
người khác đã được viết xuống và đã được hát lên. Rất nhiều ca khúc trong tập
này đã sáng tác từ những năm 1972, 1973 khi chúng tôi còn ở thành phố cao
nguyên đất đỏ đó, rồi những bài nhạc viết từ xa, Thắng ở Hòa Lan, Nữu ở Hoa Kỳ,
Khánh ở Sài Gòn, Hoàng ở Hoa Kỳ, xa thật xa về địa lý mà sao gần gũi nhau như một
hơi thở chung.
Thêm
một duyên văn nghệ lạ lùng là cô Tiến sĩ Hoàng Kim Oanh. Oanh khá trẻ so với
chúng tôi, là giảng viên về văn học, trái tim nhạy cảm của cô về thơ về nhạc và
về hội họa là quý hiếm. Những lần trò chuyện và gặp gỡ, và cả những dòng chữ cô
viết xuống đã tạo cho tôi cái xúc động như gặp được tri âm. Khi tiến hành thực
hiện tập sách này, tôi gửi lời mời gọi và nhận được đáp ứng của cô. Thật lòng
tôi trân quý những dòng giao cảm cô dành cho từng bức tranh, từng bài thơ từng
ca khúc. Hoàng Kim Oanh đã chung tay với cả nhóm, tự nguyện làm trung gian nối
thơ tranh nhạc đến với người thưởng ngoạn như một gạch nối bằng dòng chữ chí
tình.
Xin
khởi đầu bằng bức tranh Ký Ức Xanh làm bìa, để chúng ta cùng nhau rong tay ghi
Chút Tình Đọng Lại.
Tôi
gặp và quen với Nhà văn Họa sĩ Trương Vũ năm 1996 khi vừa định cư ở Mỹ một năm. Khi đó ông là đồng Chủ Biên tuyển
tập văn chương hậu chiến tranh
The Other Side of Heaven (do Curbstone Press xuất bản năm 1995), và
đang là Chủ Bút tạp chí Đối Thoại. Ông là cựu Giáo Sư Đại Học trước 1975, toát
ra từ ông là cái thâm trầm uyên bác của nhà khoa học và lãng mạn nhẹ nhàng của
người nghệ sĩ. Quý trọng ông như một người thầy, và hân hoan được ông coi như một
đứa em. Tranh Trương Vũ là những đường nét biệt dị, phối màu làm động tâm người
thưởng ngoạn. Với tôi, kẻ ngoại đạo với hội hoạ, thì những sắc màu đó được minh
hoạ và dẫn dắt bởi tên riêng mỗi bức tranh luôn làm xao xuyến lòng mình.
Phạm
Cao Hoàng với tôi biết nhau từ những năm 1972 trên các tạp chí văn học Văn,
Bách Khoa, Thời Tập. Thế mà hai mươi lăm năm sau mới gặp nhau ở Virginia. Nhà
giáo hiền lành và chí tình với bằng hữu, thơ Phạm Cao Hoàng luôn là ngôn ngữ
đơn giản, đôn hậu nhưng cuốn hút người đọc là dòng chảy của ý tình xuyên suốt
như sợi tơ mà bài thơ ghi lại. Chơi với nhau chưa đầy 20 năm mà con người nho
nhã, khiêm cung và tài ba Phạm Cao Hoàng đó đã cho tôi cái cảm giác như tâm ý
liên thông với nhau từ kiếp trước.
Nguyễn
Quyết Thắng và tôi gặp nhau ở Ban Mê Thuột vào giữa mùa chinh chiến năm 1972,
tôi là lính quân y, anh là thương binh, quen nhau ở hành lang bệnh viện. Mái
tóc bồng bềnh ôm đàn ngồi hát một mình những ca khúc cuốn hút và lạ tai.
Thắng
là Đoàn Trưởng Đoàn Du Ca Lòng Mẹ. Ca
khúc đầu tiên của anh được phổ biến rộng rãi là Vắt Tay Lên Trán được sử dụng
trong phim Trường Tôi của điện ảnh Việt Nam thời 1970.
Ngay
thời điểm đó, Đoàn Văn Khánh đang ở Đồng Tháp, nghe lời rủ rê của tôi đã xin đổi
lên Ban Mê Thuột. Thế là ba đứa Nguyễn Quyết Thắng, Đoàn Văn Khánh, Nguyễn Minh
Nữu cùng với nhau đã làm đủ thứ Thơ, Văn, Báo Chí, Câu lạc bộ... Cái thời thanh niên làm đủ thứ mà chẳng cái
nào ra trò và… chẳng cái nào ra tiền.
Đoàn
Văn Khánh với tôi là bạn học cùng thời, không cùng trường. Khánh đoạt giải nhất
cuộc thi viết Việt Sinh về thơ năm chàng 16 tuổi. Thân với nhau từ thuở thiếu
thiếu niên ở xóm Bàn Cờ Saigon, đi lính với nhau ở Tây Nguyên, về sống gần nhà
nhau ở Tân Quy Nhà Bè, nay Khánh ở Saigon, tôi ở Hoa Kỳ nhưng mỗi vài năm lại
có những ngày trò chuyện suốt đêm. Không sống
bên nhau như mà như gió
lộng, vẫn tựa hình tựa bóng bên nhau.
Tôi
gặp Tiến Sĩ Hoàng Kim Oanh trong một buổi ra mắt sách của tạp chí Quán Văn. Lần
đó cô là diễn giả giới thiệu sách, tà áo dài màu tím thướt tha, phát âm giọng
miền Nam ngọt ngào và rành mạch, cô thuyết phục người nghe bằng lập luận vững
chắc và ngắn gọn. Tôi
thực lòng không nhớ rõ hết những gì Hoàng Kim Oanh nói hôm đó, chỉ còn cảm giác
là diễn giả rất trân trọng với tác phẩm mà cô giới thiệu, và quyến rũ được người
khác có chung lòng yêu thích này, nên hôm đó tôi đem về nhà hai thứ, cuốn truyện
được giới thiệu và lòng quý mến với Hoàng Kim Oanh. Sau đó từ rất nhiều những
bài viết của cô về các tác phẩm, về các tác giả, tôi đã nhìn cô như một người bạn
chí tình để hiểu và chia sẻ cảm xúc với nhau khi đọc sách.
Ngoài
đời thật, tôi tự hào mình đã nối kết được các anh Trương Vũ, Nguyễn Quyết Thắng,
Hoàng Kim Oanh, Đoàn Văn Khánh, Phạm Cao Hoàng gặp gỡ nhau và tìm thấy nơi nhau
những điều tâm đầu ý hợp, thì nay trên ấn phẩm này, xin được chung với nhau
lòng hoài niệm ghi lại Chút Tình Đọng Lại với nhau.
Và
dưới đây là những nhận xét của nhiều người về nhóm sáu người viết chung trong ấn
phẩm này:
Viết
về Trương Vũ: ... Trương
Vũ đã sống ở Mỹ hơn bốn mươi năm, hơn nửa đời người. Anh yêu vùng đất anh định
cư, miền đông bắc Hoa Kỳ. Anh đã vẽ cảnh mùa thu ở đây. Cảnh nắng trên đồi, cảnh
lá vàng trong rừng, cảnh thung lũng mù sương. ”Vùng
này thỉnh thoảng có mưa, nhưng mưa ở đây không để lại trong tôi những cảm giác
đặc biệt để đi xa phải nhớ.” Anh
chỉ nhớ những cơn mưa ở Việt Nam, như mưa Nha Trang hay Sài Gòn. (Nhà thơ Lữ Quỳnh)
Viết
về Nguyễn Quyết Thắng: ... Anh
sống trung thành với con đường đã lựa chọn. Hành trình đó của anh đi từ ngôn ngữ
tới thi ca, từ thi ca tới nhạc phẩm và từ nhạc phẩm đi tới sự trình diễn nhạc
phẩm ấy. Hình ảnh Thắng ôm đàn, người du ca muôn thuở, miệng hát vẫn thế đó
ngày xưa và vẫn thế đó bây giờ. Cho tới bao giờ? (Nhà văn Lâm Văn Sang)
Viết
về Phạm Cao Hoàng: ... Trước
1975, điểm nổi bật của thơ Phạm Cao Hoàng là những xúc động đẹp, nồng nàn, và
nhẹ nhàng về những điều mà tình cảm anh nắm bắt được. Bài thơ NHỚ CÚC HOA của
Phạm Cao Hoàng là một bài thơ hay, mô tả tình
cảm với đất, trời, cùng nỗi cô đơn lay lắt nhẹ nhàng của đẳng cấp thi sĩ vốn là
những tâm hồn cực kỳ mẫn cảm với đời sống (Nhà thơ Cao Thoại Châu)
Viết
về Đoàn Văn Khánh: ... Thơ
Đoàn Văn Khánh là thơ mà ở đó chất trữ tình đã kết hợp hài hòa với chất suy tưởng về kiếp nhân sinh, vì thế nó neo đậu
được trong tâm cảm người đọc dài lâu. Cái tình cũng từ đó mà thấm sâu để phóng
chiếu thành những câu thơ còn lại với đời
(Nhà biên khảo Thiện Mỹ)
Viết
về Nguyễn Minh Nữu: ... Tốt
hơn, chúng ta hãy cố gắng làm quen lắng nghe trở lại, làm quen tin tưởng trở lại,
làm quen nhạy cảm trở lại, để rồi, một ngày nào đó, chúng ta có thể cùng Nguyễn
Minh Nữu: Về ngồi đây cạnh nhau thôi, Mà nghe rộng suốt một đời cho nhau... (Nhà biên khảo Nguyễn
Thụy Đan)
Viết
về Hoàng Kim Oanh: ...
Hoàng
Kim Oanh, tiến sĩ ngữ văn, đang giảng dạy ở trường Đại Học Ngoại Ngữ - Tin Học
TPHCM. Là một nhà giáo với những công trình nghiên cứu và phân tích sâu sắc,
nghiêm túc. Nhưng đồng thời, cũng là nhà thơ, nhà văn có tài với một tâm hồn rất
nhạy cảm và một tình yêu đặc biệt dành cho văn học nghệ thuật. HKO có sức làm
việc phi thường, luôn hết lòng với bạn bè và tận tụy với công việc. Một trí thức
đáng yêu. Đã viết về rất nhiều tác giả, với những nhận định bao giờ cũng chân
tình và tích cực. HKO điều khiển thường xuyên các chương trình ra mắt mỗi tháng
của tạp chí Quán Văn ở Sài Gòn và tham dự hầu hết những sinh hoạt văn học nghệ
thuật quan trọng. (Họa sĩ Trương Vũ)
Chủ
trương Biên Tập
Nguyễn
Minh Nữu