Tạp Chí Văn Phong: 271 . NGUYỄN TÂY SƠN. Chiêm nghiệm hai câu thơ của Nguyễn Du trong sự Thiền Quán.

Bây Giờ Rõ Mặt Đôi Ta

Biết Đâu Rồi Nữa Chẳng Là Chiêm Bao?

Đó là lời của Thúy Kiều nói với Kim Trọng trong tác phẩm Truyện Kiều của Nguyễn Du.

Hôm xưa ấy, cả gia đình Thúy Kiều đi về bên ngoại cùng ăn sinh nhật người thân, nhưng Kiều đã giả vờ bị bệnh nhức đầu để được ở nhà. Đó là cơ hội đầu tiên Kim - Kiều có dịp gặp gỡ tâm sự bên nhau. Thúy Kiều đã làm vài món ăn để mang theo, rồi thoát rào mở lối sau vườn qua nhà Kim Trọng chơi.

Chàng Kim và nàng Kiều lần đầu được thoải mái gặp nhau trong sự vui mừng, niềm nở. Hai người cùng vào thư phòng trong căn nhà mà Kim Trọng đã thuê ngay sau nhà của gia đình Thúy Kiều để "trọ học", nàng được thưởng lãm tranh, trầm trồ khen tài họa của chàng, nàng chiêm ngưỡng họa phẩm rồi ứng khẩu nên thơ như thêm hoa trên lụa, chàng cảm ơn tài xuất khẩu thành thơ của nàng như phun châu nhả ngọc...

Hai người đã hàn huyên tâm sự với nhau đủ điều, nhủ bảo nhau rất ân cần. Cả hai thấy lòng yêu đang rộn ràng, vui tươi, thấy tâm hồn đang phơi phới như cờ bay trước gió. Tình yêu của họ chan hòa trong từng chén rượu họ mời nhau uống tàng tàng, say say, men nồng thẩm thấu đến từng tế bào trong thân thể...

Đoạn này, Nguyễn Du đã viết :

Đủ điều trung khúc ân cần

Lòng Xuân phơi phới chén Xuân tàng tàng

Tới chiều, Kiều nghĩ rằng cha mẹ và hai em sắp về, nếu để mọi người biết mình là con nhà gia giáo mà nói dối và trốn đi chơi như thế này thì kỳ lắm nên nàng phải vội từ giã chàng.

Về nhà, thấy gia đình đi sinh nhật vẫn chưa về. Đợi thêm hồi lâu, tới khi trăng đã dần lên... mà người thân cũng chưa thấy có ai về.

Thúy Kiều tiếc rẻ, nàng quyết định buông rèm, thắp đèn rồi đi sang nhà Kim Trọng lần nữa.

Dưới ánh trăng vừa lên, tiếng gót chân Kiều xào xạc trên lối sỏi đánh thức Kim Trọng đang thiu thiu ngủ gục mơ màng bên án thư thức dậy. Đầu óc chàng thư sinh lúc ấy đang còn mệt mỏi thiếu ngủ vì bao ngày đêm ngồi bên đèn sách mà tâm hồn cứ mê man, tơ tưởng tới hình bóng Thúy Kiều!

Nguyễn Du viết :

Chàng vừa tựa án thiu thiu

Dở chiều như tỉnh, dở chiều như mê

Gót sen khẽ động giấc hòe

Ánh trăng đã xế hoa lê lại gần

Bâng khuâng đỉnh Giáp non Thần

Còn ngờ giấc mộng đêm xuân mơ màng

Trong trạng thái nửa mê nửa tỉnh ấy, Kim Trọng thấy hình dáng của người yêu trở lại nửa như thật, nửa như ảo.

Ý chàng lúc ấy muốn hỏi nàng:

- Có phải là em thật đó không, hay là anh đang mơ...?

Nàng Kiều trả lời:

- Em đây anh, em đang qua đây với anh lần nữa. Nếu bây giờ, ngay trong những giây phút này mà chúng ta không thật sự nhìn thấy rõ nhau thì sau này có phải tất cả những điều đang đến, đang diễn ra trong hiện tại của chúng ta cũng sẽ trôi qua hờ hững, lạnh lùng , cũng sẽ trở thành giấc mộng chiêm bao?

Nguyễn Du viết :

Nàng rằng : Khoảng vắng đêm trường

Vì hoa nên phải đánh đường tìm hoa

Bây giờ rõ mặt đôi ta

Biết đâu rồi nữa chẳng là chiêm bao?

Trong sự thiền quán (thiền định - quán chiếu), chúng ta dùng tuệ giác tập trung nhìn nhận sâu sắc, sẽ thấy rằng "đôi ta" cũng là chính mình với vợ hoặc chồng của mình, với những người thương yêu, với ông bà, với cha mẹ, với họ hàng, với cô bác cậu dì, với anh chị em, với con cháu, với bạn bè... của mình.

Đôi ta cũng chính là Ta với Sự Sống.

Ta với trăng thanh gió mát, ta với những bài thơ bát ngát hương thiền vị, thanh thoát, hiền lành, ta với bản nhạc du dương lúc trầm lúc bổng, với tách trà ấm áp, với trang sách thanh tịnh, với bức tranh tươi tắn, với tia nắng lấp lánh, với giọt sương long lanh, với lộc biếc trên cành, với tiếng chim lảnh lót, với hoa trái thơm ngon, với núi non cao rộng, với biển cả mênh mông, với mây nước phiêu bồng v.v...!

Trong mỗi giây phút hiện tại - ngay nơi đây và ngay bây giờ - chúng ta còn được gặp gỡ, đối diện nhau, nhìn rõ nhau, ở bên nhau, gần gũi nhau, tâm sự, tâm giao với nhau... thì chúng ta hãy biết trân quý, sống thật lòng, thật tha thiết và chân tình với nhau, cùng mở lòng đón nhận, cảm nhận, quan tâm, san sẻ đời sống và tận hưởng hạnh phúc bên nhau!

Nếu ta đang sống mà không có sự tỉnh thức, không thật sự tiếp xúc với sự sống, cứ thờ ơ, hờ hững, hời hợt, không chân thành với đời sống, không biết cảm nhận sâu sắc cuộc sống ngay trước mắt, không biết thưởng ngoạn, không tận hưởng từng khoảnh khắc ngay thời điểm hiện tại thì ta không thể nhận thấy được nhiêu điều hạnh phúc, linh hồn ta cứ vật vờ như trong mơ, nếu vậy là ta chỉ đang Tồn Tại chứ không phải là ta đang Sống!

Thời gian cứ trôi qua, trong cõi vô thường mọi thứ cứ chuyển biến không ngừng rồi thậm chí mất dạng, "rồi nữa"... nhìn lại thấy tất cả chẳng khác gì giấc mộng - chiêm bao !

Lời nói của Thúy Kiều với người yêu thương qua ngòi bút đầy tuệ giác của đại thi hào Nguyễn Du như tiếng chuông tỉnh thức đã đánh động, đánh thức mọi chúng ta:

Bây giờ rõ mặt đôi ta

Biết đâu rồi nữa chẳng là chiêm bao?

Hai câu thơ ấy nhắc ta phải luôn sống tĩnh giác !

Người đang sống phải là người đang tiếp xúc với sự sống, đang chánh niệm, nghĩa là thân và tâm đang tập trung, đang ý thức, nhận thức được những điều tốt đẹp diễn ra xung quanh, đang biết cảm ơn, biết đối xử tốt đẹp với đời sống.

Khi biết trân trọng, nâng niu, thưởng ngoạn, thưởng lãm, thưởng thức, tận hưởng những điều tích cực trong từng khoảnh khắc thì ta sẽ cảm nhận được nhiều niềm hạnh phúc, an lạc ngay trong đời sống đầy mầu nhiệm ở thời điểm hiện tại này.

Khi đang hạnh phúc thì thân tâm ta được bình an, thanh tịnh, trong sáng (thế giới tâm linh gọi trạng thái của ta lúc này đang ở trong Thiên đàng, hay trong Niết bàn, hay trong cõi Cực lạc...!)

Chính thái độ của ta khi tiếp xúc với sự sống cho ta có thể hạnh phúc hoặc ngược lại !

Ta phải luôn biết mở lòng đón nhận sự sống, phải luôn biết nhận thức sâu sắc trước đời sống thực tại, sống trọn vẹn với từng giây phút hiện tại và phải biết tạo ra những điều ý nghĩa, những giá trị vĩnh cửu, lâu bền cho những giây phút quý giá của đời mình tương tự hai câu thơ bất hủ này của đại thi hào Nguyễn Du vậy :

"Bây giờ rõ mặt đôi ta

Biết đâu rồi nữa chẳng là chiêm bao"

(Nguyễn Tây Sơn)

Thứ Năm, 6 tháng 3, 2025

271 . NGUYỄN TÂY SƠN. Chiêm nghiệm hai câu thơ của Nguyễn Du trong sự Thiền Quán.