Lê Chiều Giang sinh năm 1955 tại sài Gòn. Đến Mỹ năm 1985. Hiện sống tại California. Tác phẩm đã xuất bản: "KHÔNG ĐỨNG MÃI TRONG TRANH", Tạp Văn và Tùy Bút. Nhân Ảnh ấn hành năm 2021. "THƠ IN CHUNG: DUYEN, LÊ CHIỀU GIANG VÀ NGUYỄN THỊ KHÁNH MINH" Việt Press xuất bản năm 2025.
GIỜ NGỌ BÊN DÒNG POTOMAC
“Sao lòng ta bỗng rộn ràng
Thăm những nhà
ga sắp hồi sinh
Những nhà ga sắp
thở…”
[Đinh Cường
1969]
Cá bơi xuôi lội ngược, vẫy vùng trong biển lớn, hay quanh quẩn
trong hồ ao? Cá đẹp óng ánh bơi ngược dòng, hay lừ đừ chịu trận trong lưới
ngày, và ngay cả đang giãy dụa chết bởi những lưỡi câu lờ lững?
Không phải, Anh muốn hỏi tôi về cá khác. Cá Vàng.
Năm 1997, anh Trần Công Sung từ Paris viết bài về chuyến ghé
thăm một số bạn bè sống ở California và một vài tiểu bang khác.
Tạp Chí Thế Kỷ 21 gửi xuống San Diego bài viết của Trần Công
Sung viết riêng cho Nghiêu Đề, chỉ bởi từ câu nói đùa của anh:”Suốt bao năm,
Giang ngắm nhìn tôi như thích một con Cá Vàng”.
Anh Trần Công Sung viết lời ngợi ca, khen tặng tất cả những “Vợ
hiền” trên trái đất. Dù có thấp thoáng, lao xao với chút hồn thơ mộng, vẫn
không dám chểnh mảng cái trách nhiệm khó khăn muôn đời của “Hội Phụ Nữ” chúng
tôi: Bằng mọi giá, phải luôn xây dựng, vun xới quyết liệt cho một gia đình ấm
êm và hạnh phúc…
Anh Đinh cường thắc mắc hỏi tôi làm thế nào mới ra Cá Vàng.
Cuối cùng, Anh Nghiêu Đề đau ốm buông bỏ hết mọi thứ, rồi ra đi.
Và trước khi tôi bước những bước dài theo một Nhân Duyên hoàn
toàn mới. Trong những chuyến du lịch xa xôi, tôi ghé Virginia thăm ngôi nhà thơ
mộng của anh chị Đinh Cường.
Trên chiếc xe nhỏ mầu đỏ, Anh chạy nhiều vòng qua mọi phố, loanh
quanh cùng tôi xem những kiến trúc yêu kiều của DC.
Nhớ nhất là lúc tôi ngồi dưới bóng của một tàn cây xanh mát,
kiên nhẫn chờ Anh viết cho xong bài thơ bên dòng Potomac. Dòng sông với nước
lung linh sáng trong ánh nắng gay gắt giữa trưa. Đúng giờ Ngọ.
Nhìn bóng nước xôn xao, tôi chợt tự hỏi có phải Anh đang nghĩ đến những tháng ngày xa xưa sống cùng Huế?
Lái xe có khi lạc đường, quên lối,
nhưng chúng tôi chẳng mấy quan tâm. Anh ghé hai quán Cafe có trưng tranh, treo
bán nhiều tác phẩm rất nhỏ anh ký gửi. Tôi thú vị tìm ra cái hay hay của những
bố cục muốn vượt hẳn ra ngoài khung tranh, những nét vẽ miên man, bất tận trong một không gian nhỏ hẹp.
Rõ ràng tôi đã quen thưởng lãm tác phẩm Đinh Cường qua những tấm canvas lớn.
Bóng thiếu nữ dịu dàng đứng bên góc nhà thờ, thanh thoát bay cùng tiếng chuông
xa vời, trong những chiều thu im vắng.
Anh dặn dò: ”Hôm nay anh mời, Giang phải uống rất nhiều, có thể
uống trăm ly Cafe cho hết tiền của hai bức tranh nhỏ vừa bán”. Tôi cũng hay
Cafe sáng, trưa và chiều tối, có khi cả tỷ tỷ ly trong những lúc chán đời, buồn
bã từ ngày anh Nghiêu Đề đau ốm rồi ra đi. Nhưng hôm nay, một ngày rất đẹp, rất
vui ở DC, chắc tôi sẽ tập uống, không phải chỉ Cafe như lời anh mời mọc.
Anh tiếp tục lái xe, cứ lạc lối và cứ lạc đường, quyết để tìm
mua những chai Red Wine, dưới trăm cái tên mà cả anh và tôi đều chẳng biết rượu
ngon hay dở. Anh muốn dùng cho hết tiền tranh vừa mới có, không hết bởi Cafe,
thì phải uống thêm rượu đỏ. Uống như sự đãi ngộ, phải như một tưởng nhớ về người
bạn thân vừa mới bỏ đời, ra đi...
Chiều nhạt nắng với ngàn lá phong rơi rụng, con đường mòn phía
sau nhà Anh trải đầy lá úa. Chúng tôi ngồi Cafe, nhắc lại nhiều kỷ niệm từ những
ngày còn Hội Họa Sĩ Trẻ, những ngày tôi còn đi học, tôi còn bé xíu.
Tôi nhất định không muốn quên lời khiếu nại trong lần đầu tiên tôi gặp anh, anh theo dõi bức tranh của Nghiêu Đề. Bức tranh mà khi mang tới phòng triển lãm của Hội Hoạ Sĩ Trẻ ở Alliance Française Gallery. Chân dung đẹp mơ màng của tôi với khung tranh chỉ được anh Nghiêu Đề quấn rất vội vàng bằng những sợi dây lạt. Với tôi, đó là một khung tranh khác lạ hay hay, và có thêm cả sự chân tình, dễ thương. Nhưng ngay lập tức, anh Đinh Cường nói với tôi theo một ý nghĩa khác: ”Bằng mấy vòng dây lạt đó, “Nó” sẽ trói đời cô vào cái kiếp sống lơ tơ mơ, sống vất vưởng trên cung trăng, sống lang thang bên ngoài trái đất... "
Và lời anh Đinh Cường nói đã như một tiên tri, những sợi dây lạt tưởng như mong manh dễ rớt rơi đó, đã trói buộc tôi với anh Nghiêu Đề, một họa sĩ tài hoa nhưng nghèo nhất nước. Chúng tôi đã sống chan hòa, sống cùng nhau cho đến hết, và cho cả đến chết.
Chị Đinh Cường mời thêm họa sĩ Ngọc Dũng, người có nhà rất gần,
một bạn thân mà như hàng xóm. Chiều tà với lá tả tơi bay, lá rụng vàng theo gió
sau hiên nhà. Chúng tôi ngồi với Cafe, và những ly rượu đỏ.
“... Ngoài ta
ai đón trăng huyền lặn
Mà dẫn nhau
qua khỏi cửu trùng?...”
[Trần Dần]
Anh Ngọc Dũng đọc thơ Trần Dần, Hữu Loan. Tôi ngâm thơ Hoàng Cầm,
Quang Dũng...
“...Vầng trán
em vương trời quê hương
Mắt em dìu dịu
buồn Tây phương
Tôi nhớ xứ
Đoài mây trắng lắm
Em có bao giờ
em nhớ thương?...”
[Quang Dũng]
Chúng tôi như đang sướt mướt, gọi mời những hồn ma bóng quế
trong Nhân Văn Giai Phẩm về đây, ngồi với.
“...Chồng em
rách nát chiến bào
Vi vu gió thổi,
bay vào Kinh Đô…”
[Hoàng Cầm]
Chút se sắt lạnh của chiều như làm những lời thơ xưa, nửa hùng
tráng nửa buồn hơn.
Tôi nhắc anh Đinh Cường bài thơ anh mới làm bên dòng Potomac.
Anh tìm trong túi áo, anh ra tìm ngoài xe… Bài thơ chưa thuộc,
bài thơ biến mất.
Anh tiếc nuối những vần thơ vừa mất tích.
Bài thơ anh viết bên dòng
Potomac cũng đã thất lạc, chôn sâu dưới dòng nước im lìm.
Nhớ nhớ quên quên, Anh thở những hơi dài trong Pipe thuốc, đọc
bài thơ mới làm sáng nay, những bức tranh
thơ mộng…Nhìn khói Haft & Haft mơ màng bay, nghe thơ mà tưởng như đang nghe
anh kể lại những năm tháng xa vời, những ngày xưa ở Huế.
Anh mời chúng tôi xuống basement, Studio với rất nhiều tranh sơn
dầu. Hội Hoạ Sĩ Trẻ chỉ có anh là người vẽ nhiều tranh nhất. Anh có nhã ý tặng
bức nào tôi muốn mang về California.
Tranh của anh tôi treo trong phòng khách, vẫn rất mơ màng và u hoài như một bài thơ cổ.
Chỉ một năm, sau lần chúng tôi ngồi Cafe bên khu rừng phong rất
đẹp ở nhà anh Đinh Cường. Từ nơi khác xa xôi, tôi biết tin anh Ngọc Dũng ra đi.
Nghiêu Đề, Ngọc Dũng, và rồi Đinh Cường. Những con Cá Vàng như lời
ví von của một năm nào, rất cũ. Lần lượt đã theo dòng nước trôi, rồi biến mất
tăm, và sẽ quên lãng hết, ngay cả trong lòng người.
Duy nhất anh Đinh Cường, người ước ao biến thành “Cá Vàng”.
Cá vàng đã lững lờ lặn sâu xuống dòng sông Potomac, tìm cho ra bài thơ hôm nào đã viết, bài thơ với những thiết tha nhớ về một quê hương xa vời, chìm khuất.
LÊ CHIỀU GIANG